O mieście

Urząd Miasta Katowice
40-098 Katowice
ul. Młyńska 4
tel.: (+48 32) 259 39 09
fax: (+48 32) 253 79 84

www.katowice.eu
urzad_miasta@katowice.eu

Status administracyjny

Katowice są gminą miejską na prawach powiatu, stolicą województwa śląskiego oraz siedzibą wojewódzkich organów administracji rządowej i wymiaru sprawiedliwości. Miasto jest również członkiem stowarzyszenia Śląski Związek Gmin i Powiatów, członkiem Związku Miast Polskich i Unii Metropolii Polskich oraz należy do międzynarodowych stowarzyszeń i organizacji (Eurocities, Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Edukacyjnych - IAEC i Międzynarodowej Rady na Rzecz Lokalnych Inicjatyw Środowiskowych - ICLEI).

Katowice położone są w środkowej części województwa śląskiego i sąsiadują z 9 miastami: Chorzowem, Mysłowicami, Rudą Śląską, Siemianowicami Śląskimi, Sosnowcem, Tychami, Mikołowem, Czeladzią i Lędzinami. Obszar miasta zajmuje 164,7 km2, w tym około 55 proc. to różnego rodzaju obszary zielone (lasy 6,59 km2, użytki rolne 2,48 km2), a około 45 proc. tereny zabudowane (obszary budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego). Liczba mieszkańców wynosi około 300 tys. osób.

Środowisko

Wyżyna Śląska jest obszarem zasobnym w bogactwa mineralne (m.in. węgiel kamienny, iły ceramiki budowlanej, złoża piasku podsadzkowego). Dlatego głównym czynnikiem wywierającym wpływ na naturalną rzeźbę terenu jest człowiek, m.in. poprzez: budownictwo (zarówno mieszkaniowe, jak i przemysłowe), eksploatację kopalin, składowanie odpadów. Katowice to miasto o terenach najzasobniejszych w węgiel kamienny spośród wszystkich terenów Okręgu Górnośląskiego. Wskutek antropopresji (np. niwelacja, eksploatacja powierzchniowa oraz wgłębna kopalin) naturalne ukształtowanie terenu uległo poważnej zmianie i pojawiły się, szczególnie w północnej części miasta, tzw. antropogeniczne formy rzeźby terenu (nasypy, wyrobiska, zwały węglowe i hutnicze, osadniki itp.).

Pogorszeniu uległa także jakość gleb, które najczęściej są skażone metalami ciężkimi. Szata roślinna na terenie Katowic, podobnie jak inne elementy środowiska przyrodniczego, została silnie przekształcona w wyniku procesów urbanizacyjnych i działalności przemysłu.

Pomimo silnej antropopresji na terenie miasta znaczną powierzchnię zajmują lasy. Poza tym można wyróżnić wiele obszarów o ponadprzeciętnych walorach przyrodniczych i krajobrazowych, które powinny być zachowane ze względu na ich znaczenie dla ochrony cennych gatunków roślin i zwierząt, bioróżnorodności, zapewnienia ciągłości ekologicznej oraz ochronę naturalnego krajobrazu. Są to m.in.:

• 2 rezerwaty przyrody: Las Murckowski, Ochojec,
• 1 użytek ekologiczny: Płone Bagno, 
• 1 zespół przyrodniczo-krajobrazowy: Źródła Kłodnicy, 
• 11 obszarów zielonych mających status parków (2 parki wpisane są do ewidencji zabytkowych parków i ogrodów w Polsce), 
• oraz 33 drzewa uznane za pomniki przyrody.

Do obszarów o wysokich walorach krajobrazowych należą także: Park im. Tadeusza Kościuszki, Katowicki Park Leśny, kompleks stawów Szopienice-Borki, Stawy na Osiedlu Tysiąclecia, Lasy Murckowskie, Lasy Panewnickie, doliny Kłodnicy, Ślepiotki i Mlecznej, Zarzecze, czy Park Zadole.

Wody

Sieć hydrograficzna Katowic jest bardzo silnie przekształcona (w wyniku regulacji cieków, obniżenia poziomu wód powierzchniowych, zanieczyszczeń), a rzeki przepływające przez miasto są najbardziej skażone w zlewni Wisły i Odry. W Katowicach nastąpiła daleko posunięta degradacja środowiska wodnego, skutkująca brakiem przydatności niemal wszystkich wód powierzchniowych i znacznej części wód podziemnych do gospodarczego wykorzystania. Wiele odcinków rzek zostało zamienionych w kanały ściekowe, a część z nich została zakryta.

Wzrost świadomości ekologicznej, przyjęcie w ostatnich kilkunastu latach wielu uregulowań prawnych zmierzających do poprawy jakości wód oraz zwiększenie ilości środków finansowych (głównie z funduszy unijnych), przeznaczanych na uporządkowanie gospodarek wodnościekowych, pozwala przypuszczać, że nastąpi stopniowe przywrócenie pożądanej jakości wód.

Klimat miasta

W klimacie Miasta Katowice widoczna jest przewaga wpływów oceanicznych nad kontynentalnymi. Najczęściej napływa powietrze polarno-morskie. Ogólne warunki klimatyczne dla obszaru Katowic charakteryzują następujące wartości parametrów meteorologicznych (dane dla stacji meteorologicznej „Muchowiec”):

• średnia roczna temperatura powietrza: 7,9°C,
• średnia roczna temperatura powietrza najcieplejszego miesiąca (lipiec): 17,3°C,
• średnia roczna temperatura powietrza najchłodniejszego miesiąca (styczeń): -2,3°C,
• średnie roczne sumy opadów atmosferycznych: 724 mm, w półroczu ciepłym (maj-październik): 458 mm,
• średnia liczba dni z mgłą w roku: 55 dni,
• średni czas zalegania pokrywy śnieżnej: 60 dni w roku,
• przeważające wiatry: około 50% wiatrów z sektora zachodniego,
• czas trwania okresu wegetacyjnego: 210 - 220 dni.

Jakość powietrza

Zanieczyszczenia powietrza na terenie miasta pochodzą m.in ze źródeł przemysłowych (głównie elektrociepłownie i kopalnie węgla kamiennego) oraz ze źródeł niskiej emisji (lokalnych palenisk i kotłowni oraz komunikacji - głównie transportu samochodowego). Znaczna część zanieczyszczeń pochodzi ze źródeł położonych poza granicami miasta. Na terenie Katowic obecnie nie funkcjonują duże przemysłowe i komunalne źródła emisji zanieczyszczeń powietrza.

Do grupy największych emitorów zalicza się: instalacje na terenie dawnej Huty Baildon, Huta Metali Nieżelaznych "Szopienice" S.A., Zakłady Metalurgiczne Silesia S.A. Grupa Impexmetal, „Ferrum” S.A, ciepłownie Zakładu Energetyki Cieplnej S.A. oraz Elektrociepłownia „Szopienice” Sp. z o.o. Z kolei główne źródła energii cieplnej (duże emitory) zaopatrujące miasto w ciepło znajdują się poza granicami Katowic (w Siemianowicach Śl. - EC "Katowice" oraz w Chorzowie - EC Chorzów "Elcho"). Zakłady te w ostatnich kilkunastu latach uległy gruntownej modernizacji. Nowoczesna technologia wytwarzania energii sprawia, że zwłaszcza w zakresie emisji zanieczyszczeń pyłowych zakłady te, mimo wytwarzania dużej ilości energii i spalania znacznych ilości węgla, w bardzo umiarkowany sposób oddziałują na jakość powietrza w Katowicach.

Na podstawie POP dla aglomeracji górnośląskiej w Katowicach przekroczenia dopuszczalnej wielkości stężeń 24-godz. pyłów (powyżej 35 w ciągu roku) występują na obszarze prawie całego miasta z wyjątkiem obszarów południowych dzielnic (Murcki oraz tereny zielone miasta w jego południowej części aż do granicy z Tychami). Największe wartości dla stężeń 24-godz. pyłu PM10 występują w dzielnicach północnych i zachodnich: Załęże, Koszutka, Wełnowiec, Bogucice, Józefowiec, Dąb, Bogucice, aż do Szopienic, a także Brynów, Śródmieście, Ochojec, Ligota, Zadole, Piotrowice i Kostuchna.

Emisję zanieczyszczeń pyłowych w latach 1998-2014 przedstawia poniższy wykres.

Pomimo występujących nadal przekroczeń standardów jakości powietrza, podkreślenia wymaga fakt, że w okresie ostatnich 20 lat stan czystości powietrza uległ znaczącej poprawie. Ładunki podstawowych zanieczyszczeń zmniejszyły się przeciętnie 2-3 krotnie. Obecnie notowane poziomy zanieczyszczeń nie odbiegają istotnie od poziomów zanieczyszczeń notowanych w innych dużych aglomeracjach miejskich, a w wielu przypadkach są niższe. Emisję zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 1998-2014 przedstawia poniższy wykres.

ZOBACZ RÓWNIEŻ: Energia w Twoim mieście >>>

Źródło:

• Plan gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Katowice, 2014, FEWE
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego - II edycja, 2012, BRR
• Ocena realizacji istniejących założeń do planu zaopatrzenia miasta Katowice w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, 2009, FEWE